نشانه های انسان عاقل و احمق چیست ؟

          امیرالمومنین علیه السلام نشانه های عاقلان و احمقان را این گونه بر می شمارند :

نشانه اول : لسان العاقل وراء قلبه و قلب الاحمق وراء لسانه: آدم عاقل اول فکر میکند و بعد حرف مى‏زند و آدم احمق برعکس آن است
. به تعبیر امیرالمومنین، زبان عاقل پشت سر دلش است، اول دلش فکر مى‏کند، مى‏اندیشد و بعد زبانش به حرکت در مى‏آید، ولى کار احمق برعکس است، دلش و قلبش و فکرش پشت سر زبانش قرار دارد.

نشانه دوم : و من نظر فى عیوب النّاس فأنکرها، ثم رضیها لنفسه فذلک الأحمق بعینه ،کسى که به عیوب مردم نگاه کند و آنها را نپسندد ولى خودش آن عیب‏ها را داشته باشد و هر صفت بدى را که بر کسى ببیند، ایراد بگیرد، ولى خودش آن صفت را داشته باشد، او احمق است.

باز مى‏فرماید: الحدّة ضرب من الجنون لانّ صاحبها یندم، فان لم یندم فجنونه مستحکم. تندى و خشونت نوعى دیوانگى است، زیرا کسى که این کار را مى‏کند بعدا پشیمان مى‏شود و اگر پشیمان نشد دیوانگى‏اش مستحکم و پابرجا شده است.

نشانه سوم : فانّ العاقل یتّعظ بالاداب و البهائم لا تتّعظ الّا بالضّرب: انسان عاقل با موعظه و نصیحت به راه مى‏آید و آن چهارپایان هستند که باید با کتک خوردن به راه بیایند.

نشانه چهارم : و ایّاک و الاتّکال على المنى فانّها بضائع النّوکى: پسر جان، بپرهیز از این که تکیه کنى بر آرزوهاى پوچ و خیال‏هاى بى‏اساس که تکیه‏کردن بر آرزوها سرمایه احمقان است.

نتیجه :

 هرگز با انسان های نادان و متعصب وارد بحث نشوید، آن ها هیچ گاه قادر به درک حقیقت نیستند و در نهایت شما را احمق خواهند خواند و با این تصور که شما را شکست داده اند، اظهار پیروزی و افتخار خواهند نمود. آن ها شما را تا به سطح خود پایین خواهند کشید، چون شما برای قانع کردن شان مجبورید خود را تا به سطح آن ها پایین کشید. آنگاه در نظر دیگران شما نیز مانند آن ها جلوه خواهید کرد.